Gilbert wiedział, że dwa magnesy mogą się odpychać, lub przyciągać, w zależności od polaryzacji. Wiedział też, że zwykłe żelazo jest zawsze przyciągane przez magnes. Wyjątku nie stanowi nawet miękkie żelazo, które traci magnetyczność po odstawieniu od magnesu.

    Słusznie też się domyślał, że takie właśnie żelazo, gdy znajdzie się blisko magnesu, staje się tymczasowym magnesem o polaryzacji właściwej dla przyciągania. Tak więc koniec pręta żelaznego przyłożony do bieguna S magnesu (biegun skierowany w kierunku południowym od ang. 'south' - południe) czasowo staje się biegunem N. Ponieważ bieguny zawsze istnieją w parach, ten drugi koniec pręta tymczasowoczasowo staje się biegunem S i w ten sposób może przyciągać więcej żelaza.

    Można to zaobserwować, gdy włożymy magnes na przykład do pojemnika ze szpilkami. Jak byśmy się spodziewali, wiele szpilek przyklei się do jego biegunów, ale dodatkowo, jak można przewidzieć, inne przykleją się do tychże właśnie szpilek. Kiedy je wszystkie odkleimy, to będą ponownie niemagnetyczne.

    Gilbert potwierdził swoje przypuszczenia o czasowym ("wymuszonym") magnetyzmie oryginalnym doświadczeniem (zobacz rys.). Używając sznurków, zawiesilł dwa równolegle zwisające żelazne pręty nad biegunem "terrelli" i zauważył, że pręty sie odpychają. Pod wpływem "terrelli" każdy z nich stał się tymczasowym magnesem z tymi samymi biegunami, które się wzajeminie odpychały.

(Spróbuj odnaleźć to samo doświadczenie zobrazowane na stronie tytułowej "De Magnete")